Paris is a woman's town, with flowers in her hair

Przyszła pora na ostatnią część mojej relacji z Paryża- dwie poprzednie można znaleźć tutaj i tu. Zacznę nietypowo, od podsumowania- wiele osób pytało mnie jaki jest Paryż, jak mi się podobało. Podobało mi się niesamowicie, był to jeden z moich bardziej udanych wyjazdów, ale na pytanie o to, jaki jest Paryż, mogę odpowiedzieć tylko tyle, że wiem, że nic nie wiem. Jest tam tyle do odkrycia, zobaczenia i przeżycia, że przez tydzień (w sumie dwa tygodnie, bo zdarzyło mi się być w Paryżu już wcześniej) mogłam się tylko prześlizgnąć po powierzchni. Z zanotowanych na szybko spostrzeżeń: wszyscy spotkani przez nas Paryżanie byli niezwykle uprzejmi - ustępowanie miejsca w metrze, mówienie "dzień dobry" na ulicy czy z sąsiedniego stolika w kawiarni albo szczera chęć pomocy w najdziwniejszych sytuacjach były na porządku dziennym. Nie wiem czy to norma, czy trafiłyśmy na jakiś tydzień dobroci dla obcokrajowców, ale to naprawdę rzucało się w oczy. No i chyba każda osoba, z którą rozmawiałam, próbowała tłumaczyć mi jak to, co właśnie zamówiłam czy wybrałam w sklepie, nazywa się po francusku - z wyraźnym politowaniem słuchano moich angielskich próśb czy spostrzeżeń i niemal codziennie ktoś podejmował próbę nauczenia mnie jakiegoś cywilizowanego języka (czytaj: francuskiego). Poszło mi nieźle, do mojego słownika zawierającego dotychczas pozycje croissant, bonjour i c'est la vie dołączyły dwie kolejne. Miałam też bardzo pozytywne wrażenie, że mimo że sierpień to czas wyjazdów i wakacji, to Paryż żyje, nie jest miastem-muzeum, w którym życie kręci się wokół turystów. Może wynika to ze szlaków, jakie wybierałyśmy i francuskich znajomych, którzy zabierali nad do ulubionych barów, ale jestem przekonana, że mogłabym się do Paryża wprowadzić i nie czułabym się przytłoczona jego historycznym bagażem, nie miałabym wrażenia, że mieszkam w jednym wielkim skansenie - a tak czasami zdarzało mi się czuć w Krakowie. 

Na koniec spostrzeżenie odzieżowe - oni naprawdę potrafią się dobrze ubrać. Spacerując z Anią po ulicach dzieliłyśmy mijanych ludzi na trzy kategorie pod względem ubioru: Paryżan, NieParyżan i WannabeParyżan. Trzecia grupa składała się głównie amerykańskich turystów, noszących kupiony na straganie z pamiątkami beret do koszulki z Abercrombie (żeby nie było, w paski!) i wszystkich innych starających się za bardzo. Z kolei prawdziwych Paryżan i prawdziwe Paryżanki (podkreślam, że nasza klasyfikacja nie miała nic wspólnego z miejscem zamieszkania tych wszystkich ludzi) charakteryzowała przede wszystkim niesamowita naturalność - wyglądali jakby w swój ubiór nie włożyli najmniejszego wysiłku. Jak gdyby nonszalanckie wrzucenie na siebie pięknej sukienki, pary mokasynów i podwinięcie rękawów marynarki było dla nic najbardziej naturalną rzeczą na świecie. Paradoksalnie, dojście do takiego stanu pozornej niedbałości wymaga sporej samodyscypliny. Jeżeli macie ochotę na dłuższą lekturę w tym temacie, polecam ciekawy artykuł Ellen Wallace z, uwaga uwaga, Cosmopolitana. Pochodzi z 1982 roku, widocznie wtedy były jeszcze w tej gazecie rzeczy warte uwagi. Tekst znajdziecie tutaj, przepisany na blogu Dead Fleurette, który zresztą warto przejrzeć w całości.

Dosyć ogólników, opowiem Wam teraz o kilku kolejnych ciekawych adresach Paryża. Pierwszym z nich jest Shakespeare&Company - anglojęzyczna księgarnia, położona rzut kamieniem od katedry Notre Dame. To miejsce z niesamowitą historią i równie niesamowitym klimatem. Pełny opis zająłby co najmniej cały osobny post, zresztą zostawię to dla ekspertów i postaram się tylko w skrócie opisać z czym mamy do czynienia. Tuż po pierwszej wojnie światowej Amerykanka Sylvia Beach przenosi się do Paryża i zakłada księgarnię, która staje się kulturalnym centrum skupiającym amerykańską emigrację, w tym pisarzy z tzw. Lost Generation - Hemingwaya, F. Scotta Fitzgeralda czy Gertudę Stein. Podczas niemieckiej okupacji Paryża księgarnia została zamknięta, ale w 1964 roku, już po śmierci Sylvii Beach, jej przyjaciel George Whitman przemianowuje prowadzoną przez siebie, inną księgarnię, na Shakespeare&Co, upamiętniając założycielkę i kontynuując legendę (jest to zresztą nieco dyskusyjne, ale obiecałam nie wdawać się w szczegóły). Obecnie prowadzona jest ona przez córkę Whitmana, dla odmiany noszącą imię Sylvia Beach- tak, żeby nie było za łatwo się w tej historii połapać. Oprócz sprzedaży książek, Shakespeare&Co zajmuje się też organizowaniem spotkań z autorami, warsztatów czy festiwali literatury.

American Bookstore Shakespeare&Company, 37 Rue de la Bucherie, 75005 Paris

Wnętrze,a właściwie wnętrza (bo Shakespeare&Co to sąsiadujące ze sobą księgarnia i antykwariat) są niesamowite. W dość ciasnej księgarni na parterze znajdziemy powieści, książki poświęcone socjologii, ekonomii czy inne tego typu opracowania i specjalny dział poświęcony książkom podróżniczym, zwłaszcza tym o Paryżu. Ale prawdziwe klaustrofobiczne szaleństwo zaczyna się dopiero na piętrze, w dziale książek dla dzieci. Poza setkami pięknie wydanych książek znajdziemy tam mnóstwo przytulnych zakątków do ich przeglądania- lekko rozpadające się fotele, wyściełane poduszkami wnęki, wreszcie polowe łóżka. Co najciekawsze, w dzień okupują je zastanawiający się nad zakupem klienci księgarni, ale w nocy służą jako darmowe noclegi dla pisarzy, wydawców i wszystkich innych krewnych i znajomych królika. Podobno jedyne warunki, które trzeba spełniać, aby załapać się na łóżko w samym centrum Paryża, jest pomaganie godzinę lub dwie dziennie obsłudze księgarni oraz przedstawienie fragmentu swojej pisarskiej twórczości, która powinna zyskać aprobatę właściciela. George Whitman niedługo przed swoją śmiercią w 2011 r. szacował, że przez trzynaście łóżek na pięterku księgarni zdążyła przewinąć się imponująca liczba dziesięciu tysięcy nocujących - większości z nich w niedzielne poranki własnoręcznie serwował naleśniki przy wspólnych śniadaniach. To wspaniałe miejsce, koniecznie się tam wybierzcie - zdjęcia nawet w małym stopniu nie oddają jego uroku. Zasadniczo fotografowanie wewnątrz księgarni jest zabronione (a ja, wychodząc z założenia, że gospodarz ma prawo do własnych zasad, zawsze staram się takie zakazy respektować), ale tym razem mi się udało- miałam chody u załogi księgarni (o czym szerzej za chwilę) i zostałam na kilka chwil z aparatem wpuszczona. Jednak ciasnota księgarni w połączeniu z długą ogniskową jedynego obiektywu, który miałam przy sobie, nie sprzyjają oddawaniu magicznego nastroju.

A to właśnie zapowiadana wcześniej Karolina, autorka bloga Paryż z Lotu Ptaka, o którym pisałam już nie raz i ten też zapewne nie jest ostatni. Jej blog to jedno z tych miejsc w sieci, gdzie pojawienie się nowego posta sprawia, że podskakuję na krześle i natychmiast pędzę czytać. Wystarczy zresztą przytoczyć tytułowy opis: "blog kulturalno-turystyczny, w dni parzyste praktyczny, w nieparzyste romantyczny" i od razu wiadomo, że warto. Karolina pracuje też w księgarni Shakespear&Company - nie udało nam się jej z Anią zastać, ale zostawiłyśmy naprędce nabazgrany liścik i kilka dni później udało nam się spotkać na szybką, ale niesamowitą, kawę. W ciągu jakichś 45 minut, bo tylko tyle miałyśmy czasu, Karolina zdążyła opowiedzieć mi kilka tajemniczych paryskich historii, zabrać na rewelacyjną tartę i zaczarować na tyle, że wiem już na pewno, że wrócę do Paryża przy pierwszej możliwej okazji, z konkretnym planem odkrywania miejskich tajemnic. 

La Fourmi Ailee, 8 Rue du Fouarre, 75005 Paris

Z księgarni tylko krótki spacer dzielił od Wyspy Świętego Ludwika, gdzie tym razem wybrałyśmy się w bardzo konkretnym celu - na lody. Podobno najlepsze w Paryżu, z Berthillon, rodzinnej firmy założonej w latach pięćdziesiątych i od tamtej pory robiącej lody według tradycyjnej receptury, bez chemicznych ulepszaczy. Ania wybrała gruszkowe, mnie skusiły rabarbarowe- faktycznie były świetne, ale nie mogę powiedzieć, że były najlepszymi lodami, jakie jadłam. Palma pierwszeństwa wciąż należy do maleńkiej lodziarni na Starowiślnej w Krakowie. 

Berthillon, 29-31 Rue de Saint Louis, 75004 Paris

Kolejne miejsce, które odwiedziłam, jest jednym z bardziej nietypowych, jakie widziałam. Dowiedziałam się o nich przypadkiem- szukając w Internecie informacji o witrynie z pierwszego posta, natknęłam się na niewielki artykuł o paryskim cmentarzu zwierząt. Stwierdziłam, że takiego dziwactwa sobie nie odpuszczę, któregoś ranka wsiadłam więc w metro i pojechałam na północne przedmieścia Paryża, gdzie po krótkich poszukiwaniach trafiłam pod bramę cmentarza. Został on założony w 1899 roku, ze względów czysto praktycznych- coraz liczniej trzymanych w mieście zwierząt nie było gdzie chować i pozostawiano je często nieżywe na ulicach czy chodnikach. Z czasem stał się miejscem pochówku zwierzaków szczególnie zasłużonych- bohaterów wojennych, gwiazd filmowych, a także zwierząt znanych ludzi, jak na przykład kotów Aleksandra Dumasa. Jest tam pochowanych także kilka koni, świnka morska, a nawet małpa. Obecnie cmentarz ma status zabytku, i aby go obejrzeć, trzeba kupić bilet za kilka euro. Muszę jednak przyznać, że miejsce wzbudziło we mnie bardzo mieszane uczucia. Wiele nowo powstałych grobów wygląda  tak dramatycznie kiczowato, że nawet nie robiłam im zdjęć - złocone płyty, światełka, kryształowe posągi pudli, na kilometr widać, że zostały stworzone przez nowobogackich, chcących potem pochwalić się znajomym: "wiesz, pochowałem tego mojego ostatniego psa na cmentarzu". Ogromna większość grobów jest też niezwykle zaniedbana, widać że od lat nikt na nie nie zaglądał, co tylko potwierdza wcześniejszą teorię. Istnieje też możliwość, że sami właściciele także już odeszli, stąd zaniedbanie niektórych grobów, a pochowane zwierzęta były ich jedynymi towarzyszami, zostały więc "po ludzku" pochowane - ta wersja wydarzeń jest chyba jeszcze smutniejsza. Dużym plusem wycieczki było to, że zaprzyjaźniłam się z kilkoma całkiem żywymi kotami, które rezydują na cmentarzu i, dokarmiane przez pana strażnika, wygrzewają się na nagrobkach.

 Animal Cemetery, 116 Boulevard Voltaire, metro Gabriel Peri, Paris

Kilka godzin spędziłyśmy także w Le Marais, dzielnicy pełnej świetnych sklepów, butików vintage, dobrych miejsc na kawę i galerii. Nie brakuje także sklepów z koszernym jedzeniem- okolica Rue des Rosiers mieści subdzielnicę żydowską, istniejącą od początków XX wieku aż do dzisiaj. Mam wrażenie, że ta dzielnica kryje wiele niespodzianek, dalsze jej odkrywanie zostawiam więc na kolejny wyjazd. 

No i na koniec obiecane naleśniki z Ogrodu Luksemburskiego. Sam ogród też jest zresztą wspaniały, z Panem Parkowym przeganiającym piknikowiczów z jednego trawnika na drugi (do teraz nie rozumiem, dlaczego na jednych wolno siedzieć, a na innych nie). Gdy pan kończył obchód dookoła parku, pierwszy trawnik akurat kończył się zapełniać, gwizdkiem przeganiał więc ludzi, którzy przenosili się na następny...i tak przez cały dzień. A wracając do naleśników, pozwolę sobie zacytować maila, którego dostałam od Marysi: "koło Ogrodu są Absolutnie Najlepsze Naleśniki w Paryżu. Naleśnikami zasadniczo Paryż stoi, ale wszędzie indziej wcisną Ci odgrzewany karton z nutellą dla turystów. Na przeciwko bramy Ogrodu (tej na Boulevard Saint-Michel; tej przy której jest przystanek RER), po drugiej stronie ulicy jest taki jakby kiosk, w który akurat mieści się pan i jego akcesoria do smażenia. I te naleśniki są boskie". Potwierdzam, naleśniki są wspaniałe, zwłaszcza te z bananami i nutellą. Można je kupić przy Boulevard Saint-Michel, w budce przy kamienicy z numerem 69.

Na szczęście to już naprawdę koniec, przepraszam za szalony nadmiar tekstu, ale nie chciałam pominąć nic ważnego- wielkie dzięki dla tych, którzy przebrnęli, no i koniecznie wybierzcie się do Paryża!